25 نۆڤه‌مبه‌رێ ل جیهانێ ب رۆژا به‌رهنگاریا توندوتیژیا هه‌مبه‌ر ژنان هاتییه‌ ده‌ست نیشانكرن ژبال نه‌ته‌وێن هه‌ڤگرتی ڤه‌، ب بریارا هه‌ژماره‌ ( 54 /134 ) و ئه‌ڤ گاڤه‌ ژی پشتی وێ رویدانێ دهێت كو دڤێ رۆژێ دا ل كومارا دۆمینیكان ل سالا 1960 ژبال حوكمداریا سه‌ربازی یا دیكتاتوریا ڤێ كومارێ 3 خوشك ب ناڤێن ( پاتریا، مینیرفا، ماریا تیریزا میرابال ) پشتی دهێنه‌ ره‌ڤاندن و ده‌ست درێژیا سێكسی دگه‌ل وان تێته‌كرن ب ره‌نگه‌كێ دراندانه‌ دهێنه‌ ئه‌شكه‌نجه‌دان و پاشرا ژی دهێنه‌ كوشتن.

زێرەڤان تەمو جالاکڤانێ مەدەنی د ڕۆژا جیهانیا به‌رهه‌نگاربوونا توندوتیژیا دژی ئافرەتان دبێژیت: پشتی ڤێ كارڤه‌دانێ ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ سالانه‌ لڤێ رۆژێ بزاڤێن جورا و جور مینا سمینار و خۆپیشاندان و نه‌رازیبوون لدۆر(به‌رهنگاربوونا توندوتیژیا خێزانێ، پرسا یه‌كسانیێ، فره‌ ژنی، هه‌ره‌شه‌كرن و برینداركرن و بازرگانی كرن ب گیانێ ژنێ، ب شوو دانا زارۆیان، نه‌چاركرنا ژنێ ب خۆ سوتاندنێ و خه‌ندقاندنێ و شكاندن و برینداركرنا هه‌ستێ ژنێ . هتد )دهێنه‌ لدارخستن .

گوت ژی: ئاشكرایه‌ ژی سه‌رباری وێ ئێكێ كو ل جڤاك و كومه‌لگه‌هێ مه‌یێ كوردی ژنێ رێز و روومه‌تیا خۆ هه‌یه‌ هه‌رده‌م ته‌مام كه‌رێن هه‌ڤدوو بوینه‌ دگه‌ل زه‌لامی لێ دڤێت پتر گیانێ رێزگرتن و لێبوورین و هه‌ڤدو قه‌بولكرنێ ل جه‌م تاكێن جڤاكی بهێز بیت، هه‌روه‌ها رێك ل توندی و تونكاریێن ل هه‌مبه‌ر خێزانێ ب هه‌می ئاوایان بهێنه‌گرتن .

زێدەتر گۆت ژی: كو دیاره‌ توندوتیژی به‌رامبه‌ر ئافره‌تا كورد ب درێژاهیا دیروكێ هه‌بوویه‌ و هه‌تا گه‌هشتییه‌ قوناغا ئه‌نفالان دیسان هاتنا داعش گه‌له‌ك توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنێن ئێزدی و ده‌شتا نه‌ینه‌وا هاته‌كرن و كرین و فروتن و زۆریا سكسی لگه‌ل هاته‌كرن، ئاشكرا یه‌ ژی سالانه‌ ژبال حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌وا نشتیمانیا به‌رهنگاربوونا توندوتیژیا دژی ژنان بۆ ده‌مێ چه‌ند هه‌ڤتیان تێته‌ راگه‌هاندن.

ناڤبڕی دا دیارکرن: ئه‌گه‌ر وه‌كو ئاماژه‌ یه‌ك گرنگترین وان خالان بده‌ینه‌ خویاكرن كو زه‌لام توندوتیژیێ ل هه‌مبه‌ر ژنێ بكار تینن ب دیتنا من بۆ ڤان خالان ڤه‌دگه‌رێت ئه‌و ژی:-

ـ نزمیا ئاستێ خوندنێ و تێگه‌هێ ئایینی.

ـ قه‌یرانا ئابووری و كێم بوونا داهاتی .

ـ زۆریا تاكێن خێزانی و بێكاری .

ـ جیاوازیا مالباتا ئافره‌تێ و زه‌لامی ئه‌فجا ئه‌ڤ جوداهییه‌ یا جڤاكی بیت یان ئابووری یان ژی جهێ كاركرنێ .

ـ هه‌بوونا گرفتان ل په‌یوه‌ندیێن هه‌ڤژینیێ دا دناڤبه‌را ژن و زه‌لامان .

ـ بریاردانا تاك ئالیانه‌ دناڤبه‌را زه‌لام و ئافره‌تێ لدۆر پرسێن مال.

ـ زۆریا یاسا یێن ولاتێن پاشكه‌ڤتی .

ـ داب و نه‌ریتان ژی رولێ خۆیێ نه‌رێنی گێرایه‌ .

ـ ب كارئینانا ئامێرێن په‌یوه‌ندیكرنێ و تورێن جڤاكی و ب ره‌نگه‌كێ نه‌باش.

و دوماهیێ گوت: له‌وما ب فه‌ر دبینم كو كه‌رتێ په‌روه‌ردێ رولێ خو بگێریت و گورانكاریان د سیسته‌مێ خودا بكه‌ت و گرنگیه‌كا باش ب دادپه‌روه‌ری و یه‌كسانی و مافێ مروڤی و رێزگرتنێ بده‌ت، هه‌روه‌ها ماموستایێن به‌رێزێن ئایینی و گوتاربێژ رولێ خۆ بگێرن دڤی بیاڤی دا، هه‌روه‌ها ب ئێكجاری چه‌ك بهێته‌ قه‌ده‌غه‌كرن بۆ كه‌سێن سڤیل، چاڤدێریا تورێن جڤاكی بهێته‌كرن و پوستێن هاندانا توندوتیژیێ ب هه‌می ره‌نگان بهێنه‌ قه‌ده‌غه‌كرن و رێكخراوێن جڤاكێ سڤیل و ئافره‌تان پتر و ئه‌كتیڤتر كاربكه‌ن، هه‌روه‌ها كوشتنا ژنێ لژێر هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كێ بیت دڤێت بكوژ بهێته‌ سزادان و ئه‌و تاوان وه‌كو هه‌می تاوانێن كوشتنێ بهێته‌دانان و گه‌له‌ك جاران دهنده‌ك بواراندا پشتی ژن دهێته‌ كوشتن ب ئه‌گه‌رێ پێك هاتنا هوزایه‌تی ( سولحا عه‌شایری ) تاوانبار دهێته‌ ئازادكرن دڤان جوره‌ بواراندا یاسا بتنێ دروشم دمینیت، سه‌رباری كو هه‌ژماره‌كا یاسایان هاتینه‌ ده‌رئێخستن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا ژنێ لێ دڤێت هژماره‌ك ژ وان یاسایان ژی بهێنه‌ راست ڤه‌كرن بۆ به‌رژه‌وه‌ندا ئافره‌تێ و پاراستنا كه‌سایه‌تی و ماڤ و رولداریا وێ دنێڤ جڤاك و گه‌لێ خۆدا .

جیهان حجی- ئاکرێ